عنوان: نقش عقل در استنباط احکام

نویسنده: سعیده تارنگ

در این مقاله پس از بررسی مفهوم عقل در فقه بیان می دارد که «عقل»گوهری نهاده شده در انسان است و منشأ درک  و راهنمای او در کارها  به شمار می آید. متون دینی و روایات آثار بسیار به عقل نسبت داده اند.

سپس اشاره دارد به معانی خاصی از حسن و قبح (برخورداری افعال از ملاکی که سبب استحقاق ثواب یا عقاب گردد) مورد اختلاف است. برخی آن را می پذیرند و عقل را بر درک آن توانا می دانند مانند عدلیه و برخی مانند اشاعره آن را انکار می کنند.

در باب ملازمه بین حکم عقل و حکم شرع از قاعده اصولی «کل ما حکم به العقل، حکم به الشرع»به این نتیجه می رسیم که حکم حاکم در باب امتثال و اطاعت حکم عقل است و لا غیر.

عقل جز درک شأنی ندارد؛ هر چند برخی درک «ناگزیری انجام دادن یا ترک  امور»را «حکم»می خوانند... و در پایان اشاره شده که عقل همواره از ابزار«استدلال»استفاده میکند. امید است این تلاش اندک مورد رضایت حق واقع شود.