نام ونام خانوادگی: رقیه رزمجو نام رشته: فقه و اصول موضوع: آیات انفسی در قرآن کریم استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای علی اسلامی استاد مشاور: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سعید بهمنی استاد داور: حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای رستم نژاد تاریخ دفاع: 92/9/12 |
چکيده:
پژوهش «آیات انفسی در قرآن کریم» برگرفته از قرآن کریم با محور قرار دادن آیات قرآنی، آیات انفسی را بررسی می کند. این پژوهش در صدد یافتن پاسخی روشن بر این سؤال است که آیات انفسی در قرآن کریم بیانگر چیست؟ آیه به معنای نشانه و نفس به معنای جسم و روح انسان، و آیات انفسی به معنای نشانه های جسم و روح انسان است که مصادیق آن سه مرحله کلی- خلقت نخستین انسان، خلقت نسل انسان پیش از تولد و پس از تولد- دارد. نشانههای جسم و روح انسان دلایلی «إنّی» هستند که ما را به الله خالق و ربّ مالک سوق میدهند. برای رسیدن به این هدف غایی و بهرهمندی از آیات انفسی، زمینه هایی چون بصیرت علمی، تفکر، خردورزی، سمع، علم، فقه، و یقین لازم است، تا آثاری چون بصیرت عملی، تقوا، خشیت، ذکر، شکر و عقل عملی را نتیجه دهد. برای این منظور بایستی از موانعی مانند عمیان ابتدایی، تفکیر، سفه، کری، جهل، ظاهربینی، شک و گمان خود را کنار بکشد؛ تا مبادا به پیامدهای ناگواری چون عمیان کیفری، فجور، اهمال، سهو و نسیان، کفران و جهل عملی گرفتار آید. این مطالب از مباحث مهم پژوهش حاضر است.
مجموعه ساختارهای منظمی که در این پژوهش، برای مصادیق آیات انفسی ارائه گشته، خاص این تحقیق است. از جمله: ساختار به ترتیب مصحف، ساختار به ترتیب نزول، ساختار موضوعی درختی و ساختار مخاطب محور.
موانع بهرهمندی و پیامدهای اعراض از آیات انفسی، به عنوان مفاهیم ضد، از تقابل با زمینهها و آثار بهره مندی به دست آمده است؛ همچنین تفکیک مباحثِ زمینه و آثار بهرهمندی، و تفکیک مباحثِ موانع بهره مندی و پیامدهای اعراض از آیات انفسی از یافته های پژوهشحاضراست.
واژگان کلیدی: آيه، نفس، آيات خدا، آيات آفاقي، آيات انفسی